Drodzy Czytelnicy strony internetowej Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce! Z okazji zbliżającej się 45. rocznicy powołania do życia BMP Waszej uwadze proponujemy cykl krótkich tekstów, mających przybliżyć historię naszej organizacji. Ich podstawę stanowić będą wywiady z założycielami i pierwszymi członkami Bractwa przeprowadzone w ramach prac nad powstającym właśnie albumem jubileuszowym, materiały z naszego archiwum oraz, będąca jedynym dotychczas opracowaniem poświęconym naszej historii, książka Jarosława Charkiewicza – “Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce: statystyczno-historyczny zarys działalności organizacji w latach 1980-1994” (Białystok, 1995). Każdy z tekstów opatrzony będzie archiwalnymi fotografiami, udostępnionymi przez byłych działaczy Bractwa na potrzeby albumu. Życzymy przyjemnej i owocnej lektury!
***
Nazwa “Syndesmos” po raz pierwszy dotarła do szerszego grona członków Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce podczas II Paschalnej Pielgrzymki Młodzieży w 1981 r. Wówczas, podczas spotkania na Świętej Górze Grabarce, referat na temat tej organizacji wygłosić miała Ałła Matreńczyk. Swoje wystąpienie przygotowała w oparciu o francuskojęzyczne materiały, które dostarczył Jan Łukaszuk, nieco wcześniej uczestniczący w spotkaniu Syndesmosu w Finlandii. Informacja o tym, że po zachodniej stronie żelaznej kurtyny istnieje organizacja zrzeszająca prawosławną młodzież, a co więcej – że działa ona prężnie i organizuje wiele interesujących inicjatyw – podziałała w sposób uskrzydlający na zebraną na Grabarce młodzież. Był to niewątpliwie jeden z tych czynników, które w emocjonalny sposób wpłynęły na młodych ludzi i umocniły w nich przekonanie o konieczności sformalizowania prawosławnego ruchu młodzieżowego w Polsce.
Oficjalna reprezentacja Bractwa Młodzieży Prawosławnej po raz pierwszy uczestniczyła w spotkaniu Syndesmosu w 1983 r. W skład delegacji z Polski weszli Ałła Matreńczyk, Sławomir Makal, Jan Pieruta oraz Eugeniusz Czykwin, który z Klubu Białoruskiego w Warszawie wypożyczył stroje ludowe. Podczas zjazdu polska grupa zaprezentowała białoruskie i ukraińskie utwory, dobrze znane prawosławnej młodzieży w naszym kraju – “Kasił Jaś kaniuszynu”, “Nese Hala wodu”, “Kalinka” oraz pieśni z Bohohłasnika, m.in. “Pred Toboju moj Boh”. Wschodniosłowiańskie stroje oraz repertuar sprawiły, że na widok delegacji z Polski zagraniczna młodzież zaczęła skandować “kozacy, kozacy!”, a występ porwał wszystkich obecnych do tańca.
Zawiązane podczas spotkań Syndesmosu znajomości owocowały w przyszłości. Członkowie Bractwa nawiązali bliskie stosunki z młodzieżą z Finlandii, a tamtejsza Cerkiew w kolejnych latach niejednokrotnie wspierała działalność młodych prawosławnych z Polski, zarówno w kwestiach logistycznych, jak i finansowych. W tamtym okresie Syndesmos zrzeszał do stu prawosławnych organizacji młodzieżowych i szkół teologicznych z całego świata, a reprezentacja Cerkwi w Polsce z roku na rok zyskiwała coraz większą popularność na scenie międzynarodowej i stawała się nieodłączną częścią wszystkich wydarzeń inicjowanych przez tę organizację. Szczyt aktywności Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Syndesmosie przypadł na lata 90. XX w. Jak wspomina Aleksander Wasyluk: “Co roku Syndesmos organizował 10-11 różnych wydarzeń. Wtedy największe grupy zagraniczne we wszystkich wydarzeniach Syndesmosu były z Polski. Pamiętam konferencję, którą organizował Patriarchat Konstantynopola. Uczestniczyło w niej 600 osób, z czego 580 byli Grecy z całego świata i 20 osób z Syndesmosu, z czego 12 osób z Polski. Byliśmy naprawdę rozpoznawalną i widoczną grupą”. Charyzmatycznym liderem Syndesmosu był wówczas o. John Matusiak ze Stanów Zjednoczonych. Wraz z licznymi grupami zagranicznej młodzieży niejednokrotnie odwiedzał Polskę, co sprzyjało nawiązywaniu nowych kontaktów przez członków Bractwa oraz wzrostowi rozpoznawalności samej organizacji. Zrzeszeni w Syndesmosie młodzi ludzie uczestniczyli w wydarzeniach organizowanych przez Bractwo, m.in. obozach roboczych pomagających uprzątnąć ruiny zburzonej cerkwi Zwiastowania w monasterze w Supraślu i przygotować teren pod odbudowę tej unikatowej świątyni. Również inicjatywy organizowane przez sam Syndesmos nieraz odbywały się na terenie naszego kraju, w tym także w rozwijającym się wtedy prężnie ośrodku Bractwa w Białowieży.
Rola prawosławnej młodzieży z Polski uwydatniła się jeszcze bardziej w drugiej połowie lat 90., kiedy sekretarzem generalnym Syndesmosu został Włodzimierz Misijuk, a siedziba organizacji została przeniesiona do Białegostoku. Działalność w międzynarodowym ruchu prawosławnej młodzieży dała członkom Bractwa szansę na poznanie prawosławia w Europie Zachodniej i Ameryce, a po upadku Związku Radzieckiego – na odnowienie kontaktów z młodymi prawosławnymi zza wschodniej granicy.
Tekst został opracowany na podstawie materiałów zdobytych w ramach realizacji zadania publicznego “Publikacja albumu pamiątkowego z okazji jubileuszu 45-lecia Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce”, finansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.
