Drodzy Czytelnicy strony internetowej Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce! Z okazji zbliżającej się 45. rocznicy powołania do życia BMP Waszej uwadze proponujemy cykl krótkich tekstów, mających przybliżyć historię naszej organizacji. Ich podstawę stanowić będą wywiady z założycielami i pierwszymi członkami Bractwa przeprowadzone w ramach prac nad powstającym właśnie albumem jubileuszowym, materiały z naszego archiwum oraz, będąca jedynym dotychczas opracowaniem poświęconym naszej historii, książka Jarosława Charkiewicza – “Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce: statystyczno-historyczny zarys działalności organizacji w latach 1980-1994” (Białystok, 1995). Każdy z tekstów opatrzony będzie archiwalnymi fotografiami, udostępnionymi przez byłych działaczy Bractwa na potrzeby albumu. Życzymy przyjemnej i owocnej lektury!
***
Jednym z wyzwań, które stały przed rodzącym się Bractwem Młodzieży Prawosławnej, były problemy lokalowe. W latach 80. jedynie przy niektórych cerkwiach znajdowały się pomieszczenia parafialne, które członkowie Bractwa mogliby wykorzystywać na własne potrzeby. Regularne spotkania bractw parafialnych lub prelekcje zaproszonych gości możliwe były do przeprowadzenia po wcześniejszym uzgodnieniu. O wiele większe trudności napotykali członkowie zarządu Bractwa, których spotkania niejednokrotnie odbywały się w nieregularnych odstępach i trwały przez wiele godzin, co podyktowane było ich bieżącą aktywnością i harmonogramem wydarzeń Bractwa. Jak wspomina Mirosław Matreńczyk: “ Często nasze spotkania odbywały się w świetlicy parafialnej albo w ogóle w kancelarii. To wyglądało w ten sposób, że jeśli w godzinach otwarcia kancelarii była jakaś luka, to myśmy wtedy starali się przeprowadzić spotkanie i szybciutko zwinąć się z tego miejsca, żeby kolejni mogli pracować. W świetlicy parafialnej to też wyglądało w podobny sposób, to była jedna w zasadzie świetlica parafialna w Białymstoku. Tam odbywały się próby chóru, były inne rzeczy, spotkania duchowieństwa. W związku z tym możliwość korzystania z niej też była ograniczona. Część spotkań mieliśmy po prostu w prywatnych mieszkaniach, w domach, czasami na świeżym powietrzu, w parku.”
Palącym problemem było również pozyskanie stałego miejsca umożliwiającego przeprowadzanie większych spotkań członków Bractwa, zjazdów i obozów. Dotychczas w tym celu korzystano z gościnności niektórych parafii posiadających odpowiednią infrastrukturę lub tego typu wydarzenia przeprowadzano niemalże w warunkach polowych. Potrzeba ta w sposób szczególny uwydatniła się po nawiązaniu bliskich kontaktów bractwowiczów z prawosławną młodzieżą w Finlandii. Fińska Cerkiew, choć zrzeszająca jedynie kilkadziesiąt tysięcy wiernych, już wówczas była bardzo sprawnie zorganizowana, zaś jej duchowieństwo kładło ogromny nacisk na pracę z młodzieżą. Model funkcjonowania prawosławnego ruchu młodzieżowego w Finlandii na wielu płaszczyznach był wzorem dla organizowania struktury i działalności Bractwa Młodzieży Prawosławnej. Młodzi ludzie z Polski, która w latach 80. po raz pierwszy odwiedziła swoich współbraci z Finlandii, była pod ogromnym wrażeniem funkcjonujących tam cerkiewnych ośrodków dla młodzieży. W wyniku jednej z takich wizyt ówczesny zarząd Bractwa postanowił dołożyć wszelkich starań, aby również pozyskać lub zorganizować tego typu miejsce na własne potrzeby.
W tym celu rozpoczęto gromadzenie funduszy. Zbierano środki z bieżących wpływów, organizowano także Małanki – noworoczne zabawy według kalendarza juliańskiego, oraz inne wydarzenia z symboliczną opłatą, nastawione na pozyskanie pieniędzy na stworzenie domu Bractwa. W połowie lat 80. rozpoczął się okres gwałtownie rosnącej inflacji, co zmusiło władze Bractwa do szybkiej reakcji. Zgromadzona przez nich suma traciła na wartości w błyskawicznym tempie, wobec czego podjęto decyzję o niezwłocznym zakupie działki z przeznaczeniem na ośrodek. Proboszczowie poszczególnych wiejskich parafii proponowali członkom Bractwa nieruchomości położone na ich terenie, kilkukrotnie podjęto kroki w celu ich pozyskania. Niestety, działania te za każdym razem spotykały się ze sprzeciwem miejscowych władz, chcących uniemożliwić nabycie ziemi przez organizację o religijnym charakterze. W obliczu tego typu formalnych trudności, zdecydowano się na rozwiązanie problemu w nieoficjalny sposób. Ustalono, że działka pod nowy ośrodek Bractwa zostanie zakupiona przez wyznaczoną prywatną osobę, która w przyszłości, gdy polityczne naciski ulegną zmniejszeniu, przekaże go jako darowiznę na rzecz Bractwa. Tą osobą był brat Eugeniusza Czykwina – osoba spoza bezpośredniego zarządu organizacji, co miało jeszcze bardziej uśpić czujność władz, zwłaszcza, że kierownictwo Bractwa znajdowało się pod ciągłą obserwacją służb. Po długich poszukiwaniach i przemierzeniu dziesiątek podlaskich wsi, zakupiony został duży drewniany dom pochodzący ze wsi Spiczki w gminie Orla. Siłami członków Bractwa został on rozebrany, przetransportowany i ponownie złożony na nowej, wówczas jeszcze nieoficjalnej działce Bractwa w Zastawie (część Białowieży). W projekt ten zaangażowani byli przede wszystkim Eugeniusz Czykwin oraz Mirosław Matreńczyk. Ten ostatni prace przy budowie ośrodka w Białowieży wspomina tak:
Doroteusz Fionik
“Była to rzeczywiście ciężka praca. Chyba nigdy w życiu tak ciężko fizycznie nie pracowałem. To były ciężkie kamienie na podwaliny, które miały niekiedy po półtora metra wysokości. To były te ciężkie belki drewniane, które trzeba było ułożyć. Maszyn wtedy nie było. I nawet nie bardzo mogliśmy korzystać z pomocy innych członków Bractwa, dlatego że to było robione w sposób właśnie nieformalny. Nie chciałbym powiedzieć, że nielegalny, ale na pograniczu tej legalności. W związku z tym musieliśmy to robić praktycznie sami. Dla mnie to też był taki ciężki okres, dlatego że w tym czasie urodziło się drugie dziecko, żona była z niemowlęciem, a ja musiałem starszego synka zabierać ze sobą. Później, chyba trzy, cztery lata później, udało się wybudować ten drugi budynek, gdzie było więcej miejsca”.
Tekst został opracowany na podstawie materiałów zdobytych w ramach realizacji zadania publicznego “Publikacja albumu pamiątkowego z okazji jubileuszu 45-lecia Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce”, finansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.
